Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
(-)meit- bis gi-meitisôn (Bd. 6, Sp. 391 bis 395)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis (-)meit- s. auch (-)miet-.
 
Artikelverweis 
gi-meit adj., mhd. frühnhd. Lexer gemeit, nhd. dial. thür. gemeit Thür. Wb. 2,547; as. gimêd, mnd. gemeyt, mnl. [Bd. 6, Sp. 392] gemeet; ae. gemád (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 364); got. gamaiþs. — Graff II,701.
ka-meit: Grdf. Gl 1,55,8 (R); ki-: nom. sg. f.? -]iu 4,10,53 (Jc; oder nom. acc. pl. n.?); gi-: Grdf. -] O 3,19,10; acc. sg. m. -]en Gl 2,250,62; comp. nom. sg. m. -]oro 658,36; ghi-: nom. pl. f. -]un F 20,10 (zu ghi- vgl. Matzel, Unters. § 16);
Verstümmelt: ka-me...: nom. pl. m. F 17,4 (voc.; Ausg. konjiz. kameite).
gameitiu F 40,18 s. AWB gimeitî.
1) dumm, töricht: kameit baridus Gl 1,55,8 (gibârlôs PaKRa). kimeitiu obtunsa [vgl. obtunsa stulta vel stolida, CGL IV,546,41] 4,10,53. kameite enti blinte huuedar ist za uuare mera gold odo kirihha diu daz golth uuihit stulti et caeci, quid enim maius est, aurum an templum, quod sanctificat aurum? F 17,4. deo ghimeitun (Jungfrauen) quatun dem uuisorom fatuae autem sapientibus dixerunt 20,10 (zur Übers. vgl. Matzel a. a. O. S. 306).
2) überheblich: gimeiten [Iulianus superbum valde atque] contumacem [puerum habuit, Greg., Dial. 1,4 p. 169] Gl 2,250,62. gimeitoro [quem (Tullum) iuxta sequitur] iactantior [Ancus, nunc quoque iam nimium gaudens popularibus auris, Verg., A. VI,815] 658,36. thaz duat uns ubarmuati, nalas unsu guati, mihilu gelpfheit joh unser herza gimeit O 3,19,10.
Abl. gimeitlîh; gimeita, gimeitheit, gimeitî, gimeitida; vgl. AWB meitisôn, AWB gimeitisôn; vgl. auch ungimeiton.
Vgl. Gottschalk, Gemeit.
 
Artikelverweis 
gi-meita sw. f. (zum Ansatz vgl. Wilm., Gr. 22 § 452 Anm. 1), mhd. Lexer gemeite (vgl. Lexer, Hwb. 1,844). — Graff II,701 s. v. in gameitun.
Alle Belege im Akk. Sing.
ka-meit-: -un Mayer, Glossen S. 75,28 (vgl. Glaser, Griffelgl. S. 210,147b); ki-: Gl 1,279,42. 282,8 (beide JbRd). 775,16 (Wolf. Wiss. 47, Gll. 9. Jh.?); ga-: dass. 177,10 (vgl. Gl 5,88,16; X; -vn); gi-: 2,626,60. 627,57. 630,11. T 102,2. 109,1. O 4,26,22 (PV). 5,6,16. 13,5; -on Gl 1,301,31. OF 4,26,22 (vgl. Ausg. Piper); ge-: -un Gl 2,148,50 (Frankf. 64, 9. Jh.). Thoma, Glossen S. 8,24. Nb 118,14. 320,29. 331,18 (alle -ûn). 362,24 [102,11. 243,26. 251,7. 271,15]. Nc 702,22 [17,18/19]. NpNpw 38,7. 106,12. Np 6,10. 30,7. 38,7 (2). 12. 58,13. 62,10. 64,14. 68,24. 72,13 (3). 88,48. 118 O,106. V,166. 147,13; -on Npw 38,7. 12. 118 V,166. 147,13; -en 30,7. 38,7. 118 O,106.
Wohl verschrieben: gi-meidut: Mayer, Griffelgl. S. 52,173b (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh.?).
Nur in der Präp.verb. in gimeitûn in adverbialem Gebrauch belegt.
1) ergebnis-, nutzlos: frustra ł arauuingun ł in gameitvn Gl 1,177,10 (vgl. Gl 5,88,16). in kimeitun arauun [consumetur] incassum [labor vester, non proferet terra germen, nec arbores poma praebebunt, Lev. 26,20] 282,8. in gimeitun [at si luxuria foliorum exuberat umbra,] nequiquam (frustra) [pinguis palea teret area culmos, Verg., G. I,192] 2,627,57. in gimeitun [solis et occasum servans de culmine summo] nequiquam [seros exercet noctua cantus, ebda. I,403] 630,11. in kameitun [hi ...] incassum [a veniente iudice retributionem bonorum operum sperant, Greg., Mor. in Job, PL 75,647D] Mayer, Glossen S. 75,28 (vgl. Glaser, Griffelgl. S. 210,147b). in gimeidun incassum [ergo per abstinentiam corpus conteritur (Ausg. atteritur), Halitg., De vitiis [Bd. 6, Sp. 393] I,15 p. 67D] Mayer, Griffelgl. S. 52,173b. in gemeitun uuerdent tanne geheizen . lon . unde ingelteda . guoten ioh ubelen frustra enim proponuntur praemia et poenae . bonis malisque Nb 320,29 [243,26]. noh kedingi . unde fleha neuuerdent nieht in gemeitun ufen got kesezzet nec frustra positae sunt in deo . spes . precesque 362,24 [271,15]. ioh after dero uuitun lufte suohton sie in (Apoll) in gemeitun per aerios etiam tractus ... frustra incassumque disquiritur Nc 702,22 [17,18/19]. iro herza be diu genideret uuard in ringon . die sie aduersvs concupiscentias (uuidir iro lustin) in gemeitun habeton (Npw die si in gemeitun habeton uuider dia gegireda) NpNpw 106,12. dines haltares Christi beit ih ... unde minnota diniu gebot . dilectionem dei et proximi . uuanda der sin in gemeitun bitet (Npw uuanda der beitit sin in gemeiton) der diu neminnot [vgl. sed ne frustra expectarem, mandata tua, quae in dei et proximi consistunt caritate, dilexi, Walahfr., Explan. ps.] 118 V,166. er habet infangen min gebet. Ih nehabo nieth in gemeitun so uilo geuueinot Np 6,10 (Npw ungimeitûn). iro ougen plindeen . daz sie nesehen . Ziu daz? Vt quoniam sine causa uiderunt . fiat illis et non videre. Vuanda sie in gemeitun uuizzende uuaren . unuuizzende uuerden sie 68,24; ferner: O 5,13,5. Nb 118,14. 331,18 [102,11. 251,7] (beide frustra). NpNpw 147,13. Np 62,10 (in vanum). 64,14.
2) grundlos: in kimeitun [non assumes nomen domini dei tui in vanum, nec enim habebit insontem dominus eum qui assumpserit nomen domini dei sui] frustra [Ex. 20,7] Gl 1,279,42. in gemeitun ubique [Randgl. zu: praeterea sunt quamplurimi non bonae conversationis, qui existimant maiores natu, vel episcopos] passim vageque [in accusationem pulsandos, Conc. Carth. VIII p. 145] 2,148,50. ziu habet her (der Feigenbaum) thie erda in gimeitun? utquid etiam terram occupat? T 102,2. nist guates wiht in worolti, ni er untar uns hiar worahti; nu sculun nan suntilosan in gimeitun sus firliasan? O 4,26,22. die uppigheit forderont in gemeitun . die hazzest du odisti observantes vanitates supervacue NpNpw 30,7. souuieo der mennisco gange an demo gotes pilde . er uuirt iedoh in gemeitun getruobet sines muotes quamquam in imagine dei ambulet homo . tamen vane (Npw frustra) conturbatur 38,7. vuieo in gemeitun sie (die Juden) sih ahtoton fortes . menniscen slando . in demo got lebeta [vgl. quia frustra irruerunt fortes, Aug., En.] Np 58,13; ferner: NpNpw 38,7 (2). 12 (vane). Np 88,48 (vane).
3) ohne Gegenleistung: in gimeiton [num quia frater meus es,] gratis [servies mihi? Gen. 29,15] Gl 1,301,31. arauuon in gimeitun gratis [Comm. in Gen. = ebda.] Thoma, Glossen S. 8,24. in kimeitun [neque] gratis [panem manducavimus ab aliquo, sed in labore, et in fatigatione, 2. Thess. 3,8] 775,16. daz man ubelo netuot in geniuz . noh uuola in gemeitun [vgl. cum sub deo iusto iudice, nec recte factum infructuosum, nec peccatum creditur impunitum, Aug., En.] NpNpw 118 O,106; hierher wohl auch: in gimeitun [qui ... vimineas ... trahit crates, iuvat arva, neque illum flava Ceres alto] nequiquam (vgl. non sine causa, Serv.) [spectat Olympo, Verg., G. I,96] Gl 2,626,60. in gemeitun gerehthaftota ih min herza . in gemeitun teuuuog ih mine hende . daz chit in gemeitun uobta ih kuotiu uuerch sament dien unsundigen sine causa iustificavi cor meum . et lavi inter innocentes manus meas Np 72,13 (3; vgl. hoc sine causa feci. Ubi est merces bonae vitae meae? Aug., En.). [Bd. 6, Sp. 394]
4) müßig: uzgangenti umbi thie thritun zit gisah (der Weingärtner) andre (Tagelöhner) stantente in strazu in gimeitun vidit alios stantes in foro otiosos T 109,1. liaf Johannes harto mer joh quam zi themo grabe ouh êr; er stuant sid themo flize in gimeitun thoh tharuze O 5,6,16.
 
Artikelverweis 
gi-meitgang st. m. — Graff IV,103.
ke-meit-gang-: acc. pl. -a Gl 2,767,10; gi-: dat. sg. -e 170,16 (clm 6277, Hs. 9. Jh.).
Müßiggang: in gimeitgange [dum quasi invenit (der Träge) quod velut iuste metuat, ostendit quod] in otio [quasi non iniuste torpescat, Greg., Cura 3,15 p. 56] Gl 2,170,16. kemeitganga [labor et studium, quibus] otia [longa dierum postposui, Walahfr. 335,17] 767,10.
Vgl. gimeitgengil, -gengo.
 
Artikelverweis 
gi-meitgengil st. m. — Graff IV,104.
gi-meit-gengil: nom. sg. Gl 2,170,14 (clm 6277, Hs. 9. Jh.).
Müßiggänger: gimeitgengil [in desideriis est omnis] otiosus [Greg., Cura 3,15 p. 56 = Prov. 21,26].
Vgl. gimeitgang.
 
Artikelverweis 
gi-meitgengo sw. m.; vgl. nhd. dial. thüring. gemeitengänger Thür. Wb. 2,547. — Graff IV,104.
ka-meit-kengo: nom. sg. Gl 2,49,28 (Jc; -go aus Platzgründen übergeschr.).
Müßiggänger (zur Bez. von Wandermönchen): kameitkengo umbikengo [quartum vero genus est monachorum quod nominatur] gyrovagum [, qui tota vita sua per diversas provincias ternis aut quaternis diebus per diversorum cellas hospitantur, semper vagi et numquam stabiles, et propriis voluntatibus et gulae illecebris servientes, Reg. S. Ben. 1].
Vgl. gimeitgang.
 
Artikelverweis 
gi-meitheit st. f., mhd. Lexer gemeitheit. — Graff II,702.
ca-mait-hait: nom. sg. Gl 1,186,16 (Pa). — ka-meit-heit: nom. sg. Gl 2,333,34 (clm 14747, 9. Jh.); ki-: dass. 1,186,16 (KRa); ke-: dass. Mayer, Griffelgl. Salzb. S. 68,132 (Salzb. St. Peter a VII 2, Gll. 9. Jh.); ga-: dat. sg. -]i Gl 2,224,8 (clm 18550,1, 9. Jh.); gi-: nom. sg. -] 404,13. 456,66; dat. sg. -]e S 143,29 (BB); acc. sg. -] O 4,6,36; ge-: dat. sg. -]e S 143,29/30 (WB).
1) Überheblichkeit, Anmaßung, Eitelkeit: camaithait insolentia Gl 1,186,16. kameitheit uparkahukt (als Korr. zu uparkanuht) [ex uno sermone omnis] superstitio [observationum Iudaicarum fuerat elisa, Hier. in Matth. 15,12] 2,333,34. kemeitheit [aliquid sibi de Pharisaeorum adsumunt] supercilio [Hier. in Matth. 16,19, CCSL 77,142,88] Mayer, Griffelgl. Salzb. S. 68,132. er (Jesus) zalta in ouh tho ... thaz iro (sc. der Pharisäer) ruamisal ..., thia mihilun gimeitheit (siu was alles zi breit) O 4,6,36; hierher wohl auch: ich habe gisundot in uppiger guotlichi, in ruome ... in gimeitheite S 143,29 (BB = 29/30 WB).
2) Irr-, Aberglaube: in gameitheiti [quae sunt rationem quidem habentia sapientiae] in superstitione [et humilitate, et non ad parcendum corpori, non in honore aliquo ad saturitatem carnis, Greg., Cura 3,19 p. 62 = Col. 2,23] Gl 2,224,8. gimeitheit [stulta] superstitio [tacuit, vox festa quievit, quae male conspicuae celebrabat imaginis aurum, Prud., Apoth. 149] 404,13. 456,66.
 
Artikelverweis 
gi-meitî st. f., mhd. Lexer gemeite (vgl. Lexer, Hwb. 3, Nachträge Sp. 191). — Graff II,701. [Bd. 6, Sp. 395]
gi-meiti: acc. pl. O 5,25,30.
Hierher auch (?), s. u.: ga-meiti: nom. sg. F 40,18.
1) Unzulänglichkeit: (Otfrid an seine Leser:) si thar (sc. in meinem Werk), thaz ni dohta, so mir giburren mohta: zellet thio gimeiti minera dumpheiti O 5,25,30.
2) Einbildung (?): manage auh forscrenchit fona festin gameiti nandunc festnissa multos autem inpedit a firmitate praesumptio infirmitatis F 40,18 (zur Übers. nandunc festnissa der wohl urspr. Lesart praesumptio firmitatis u. ihrer beabsichtigten Ersetzung durch gimeiti unfestnissa vgl. Matzel, Unters. S. 207 f. Anm. 270; Hench, Ausg. S. 93 konjiziert dagegen gameitiu als Adj.Attrib. zu nandunc).
 
Artikelverweis 
gi-meitida st. f. — Graff II,702.
ca-maitida: nom. sg. Gl 1,172,12 (Pa). — ki-meitida: nom. sg. Gl 1,172,12 (Ra). — ki-meidita: nom. sg. Gl 1,172,12 (K; zu -t- für d vgl. Kögel S. 120).
Irr-, Aberglaube: irrida camaitida haeresis secta.
 
Artikelverweis 
meitisôn sw. v.
meitisot: 3. sg. Gl 1,503,5 (M, clm 6225, Hs. 9. Jh.).
hochmütig werden: meitisot [quid] tumet [contra deum spiritus tuus, ut proferas de ore tuo huiuscemodi sermones? Job 15,13].
 
Artikelverweis 
gi-meitisôn sw. v. — Graff II,702.
ki-meitissoten: 3. pl. prt. Gl 1,404,5/6 (M); gimeitisot-: dass. -un 3/4 (M, 3 Hss., 1 Hs. -mei:ti-); -in 4/5 (M); ge-meitesoên: 3. pl. conj. Nb 286,8 [220,15].
Verschrieben: gi-nedisostin: 3. pl. prt. Gl 1,405,5 (M).
hochmütig werden: gimeitisotun [quis est David? et quis est filius Isai? hodie] increverunt [servi qui fugiunt dominos suos, 1. Reg. 25,10] Gl 1,404,3/4 (1 Hs. iruuahsan, 1 gimagên). sumeliche zuenget er (Gott) hina be dero uuilo . nio sie fone langero gemahlibi (Ausg. Piper Druckfehler -lihi) negemeitesoen quosdam remordet (deus) . ne longa felicitate luxurient [vgl. superbiant, Rem.] Nb 286,8 [220,15].

 

gi-meit
 Verstümmelt: ka-me...: nom. pl. m. F 17,4 (voc.; Ausg. konjiz. kameite).
 1) dumm, töricht: kameit baridus Gl 1,55,8 (gibârlôs PaKRa). kimeitiu obtunsa [vgl. obtunsa stulta vel stolida, CGL IV,546,41] 4,10,53. kameite enti blinte huuedar ist za uuare mera gold odo kirihha
 2) überheblich: gimeiten [Iulianus superbum valde atque] contumacem [puerum habuit, Greg., Dial. 1,4 p. 169] Gl 2,250,62. gimeitoro [quem (Tullum) iuxta sequitur] iactantior [Ancus, nunc quoque iam nimium
 
gi-meita
 1) ergebnis-, nutzlos: frustra ł arauuingun ł in gameitvn Gl 1,177,10 (vgl. Gl 5,88,16). in kimeitun arauun [consumetur] incassum [labor vester, non proferet terra germen, nec arbores poma praebebunt, Lev. 26,20
 2) grundlos: in kimeitun [non assumes nomen domini dei tui in vanum, nec enim habebit insontem dominus eum qui assumpserit nomen domini dei sui] frustra [Ex. 20,7] Gl 1,279,42. in gemeitun ubique [Randgl. zu:
 3) ohne Gegenleistung: in gimeiton [num quia frater meus es,] gratis [servies mihi? Gen. 29,15] Gl 1,301,31. arauuon in gimeitun gratis [Comm. in Gen. = ebda.] Thoma, Glossen S. 8,24. in kimeitun [neque
 4) müßig: uzgangenti umbi thie thritun zit gisah (der Weingärtner) andre (Tagelöhner) stantente in strazu in gimeitun vidit alios stantes in foro otiosos T 109,1. liaf Johannes harto mer joh quam zi themo grabe ouh êr;
 
gi-meitheit
 1) Überheblichkeit, Anmaßung, Eitelkeit: camaithait insolentia Gl 1,186,16. kameitheit uparkahukt (als Korr. zu uparkanuht) [ex uno sermone omnis] superstitio [observationum Iudaicarum fuerat elisa, Hier. in Matth. 15,12] 2,333,34. kemeitheit [aliquid sibi de
 2) Irr-, Aberglaube: in gameitheiti [quae sunt rationem quidem habentia sapientiae] in superstitione [et humilitate, et non ad parcendum corpori, non in honore aliquo ad saturitatem carnis, Greg., Cura 3,19 p. 62 =
 
gi-meitî
 1) Unzulänglichkeit: (Otfrid an seine Leser:) si thar (sc. in meinem Werk), thaz ni dohta, so mir giburren mohta: zellet thio gimeiti minera dumpheiti O 5,25,30.
 2) Einbildung (?): manage auh forscrenchit fona festin gameiti nandunc festnissa multos autem inpedit a firmitate praesumptio infirmitatis F 40,18 (zur Übers. nandunc festnissa der wohl urspr. Lesart praesumptio firmitatis u. ihrer beabsichtigten