Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
organlîh bis orhrimint (Bd. 7, Sp. 114 bis 116)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis organlîh adj., frühnhd. orgelich (vgl. Diefb., Gl. S. 400b s. v. organicus). — Graff I,469.
organ-lichun: acc. sg. f. Nc 788,30 [106,14].
zur (instrumentalen) Musik gehörig: ze erest sungen diu musica instrumenta . daranah sungen selben die musę. Unde do uberuuant iro gesemine . alla dia [Bd. 7, Sp. 115] organlichun suoziac tunc omnis ille chorus praevertit . i. superat . et praeit omnes organicas suavitates.
 
Artikelverweis 
organ[h]lûta sw. f. — Graff IV,1098.
orgen-lûtun: gen. sg. Nc 788,19 [106,5].
Klang oder Ton der (Wasser-)Orgel: dar (beim Chor der Musen) negemangta suegelsanges . noh seitsanges . noh tero folleglichi dero orgenlutun nam nec tibiarum mela deerant . nec ex fidibus sonitus . nec hydraularum harmonica plenitudo [vgl. deerat harmonica plenitudo hydraularum . i. organorum. Hydraula Graece organum dicitur . hydor namque aqua . aulae autem dicuntur fistulae organales . hinc hydraulia vel hydraula dicitur organicus sonus, Rem.].
 
Artikelverweis 
organs s. AWB hor(o)gans.
 
Artikelverweis 
organsang st. n.; an. organasǫngr m. (vgl. Fritzner 2,905); vgl. mhd. Lexer orgelsanc n. oder m., mnd. orgelsanc m. — Graff VI,251.
orgin-sangis: gen. sg. Npgl 91,2.
Musikinstrument (? Zur Bed. von -sang vgl. noch saltersang; anders Schützeichel, Ahd. Wb.7 S. 246Instrumentalmusik’): psalterium (rotta) ist genus organi (ein slahta orginsangis . so also seitspil ist) . daz ruoret man mit handen.
 
Artikelverweis 
ôrgiment s. AWB ôrpirment.
 
Artikelverweis 
orgina sw. f.; zur Herkunft vgl. Splett, Ahd. Wb. I,2,1227 f.
org-in-: nom. pl. -un Gl 3,162,1 (SH A; -v; nach Steinm. Korr. von jüngerer Hand); -en-: dass. -un 216,15 (SH B). Hbr. I,354,116 (SH A; zu Gl 3,161,59); -in ebda. (SH A).
Verschrieben (ohne Nasalstrich): orginv: nom. pl. Gl 3,161,59 (vgl. Hbr. I,354,116; SH A, 2 Hss.; nach Steinm. dagegen 1 Hs. -ū, 1 -).
mit (Wolfszähnen vergleichbaren) Stacheln versehene Pferdetrense: orginun lupati freni sunt asperrimi a lupinis dentibus, quia inaeqales sunt [Hbr. I,354,116] Gl 3,161,59 (im Abschn. De instrumentis equorum; zu lat. frenus lupatus vgl. Thes. VII,2,1848,42 ff.). Hbr. I,354,116. lupati freni sunt asperrimi [Hbr. II,95,218] Gl 3,216,15.
 
Artikelverweis 
ôrgirûno sw. m. — Graff II,525.
or-ki-runo: nom. sg. Gl 1,273,9 (Rd); -ge-rune: dass. 422,14 (lat. acc.; zum Nom. anstelle des obliquen Kasus vgl. Matzel S. 5).
der einem etw. ins Ohr flüstert, geheimer Ratgeber: orkiruno [fecitque eum (Banaias) sibi David] auricularium (Hs. -ius) [, a secreto, 2. Reg. 23,23] Gl 1,273,9 (1 Hs. kiruno). 422,14 (3 Hss. ôrrûno, 5 râtgebo).
Vgl. ôrrûno.
 
Artikelverweis 
ôrgold st. n., mhd. Lexer ôrgolt, frühnhd. ohrgold (vgl. DWb. VII,1263); as. ôrgold, mnd. ôrgolt; vgl. an. eyrnagull. — Graff IV,195.
or-golt: nom. sg. Gl 3,693,36. 722,40; nom. pl. 151,46 (SH A, 5 Hss.). 389,69. Hbr. I,331,226 (SH A). — Mit prothetischem h: hor-golt: nom. pl. Gl 3,175,14 (SH A, Anh. b).
Ohrring, Ohrgehänge: orringe ł orgolt inaures ab aurium foraminibus dictae [Hbr. I,331,226] Gl 3,151,46 (im Abschn. De ornamentis). Hbr. I,331,226. horgolt inaures Gl 3,175,14. 693,36. orgolt auricalcum ł inaures 389,69. orgolt inauris murena (oder aurena, [Bd. 7, Sp. 116] vgl. Nd. Wort 16,102,461) 722,40 (zu muraena in der Bed. Kettevgl. DML VI,1864c).
 
Artikelverweis 
org .. u Mayer, Griffelgl. Salzb. S. 26,10 (Salzb. St. Peter a VII 2, Gll. 9. Jh.) zu: [semper] prosperis [miscet tristia, Hier. in Matth. 3,17, CCSL 77,23,410] ist unklar.
 
Artikelverweis 
orhan s. AWB or(re)han.
 
Artikelverweis 
orhrimint Gl 3,604,3 s. AWB ôrpirment.