Wörterbuchnetz
Althochdeutsches Wörterbuch Bibliographische AngabenLogo SAW
 
listlîh bis -lit (Bd. 5, Sp. 1180 bis 1182)
Abschnitt zurück Abschnitt vor
Artikelverweis listlîh adj., mhd. listlich (vgl. Lexer, Hwb. 3, Nachträge Sp. 301); vgl. ae. listelíce, an. listuligr. — Graff II,284.
list-lihhiu: nom. sg. f.? oder acc. pl. n.? Gl 1,587,31 (Ja); -lihemo: dat. sg. n. 2,197,11 (M, 2 Hss.); -lich: Grdf. W 139,3 (CK) [247,9]. — liste-liche: nom. pl. n. WA 139,3 (vgl. Sanders, Will. S. 181).
Unsicher bleibt, ob Verschr. oder bewußte Änderung gegenüber den anderen Hss.: lust-lich: Grdf. WF 139,3 (nach Seemüller S. 104 zu listlîh, von Sch.-M. S. 326 zu lustlîh gestellt).
kunstreich, raffiniert, auch negativ, von Abstr.: listlihhiu [qui] sophistice (Hs. sophistica) [loquitur, odibilis est: in omni re defraudabitur, Eccli. 37,23] Gl 1,587,31. listlihemo [tolerandum praedicatori est, ut per exhortationem suam] artificioso [moderamine unum patiatur crescere, quatenus possit aliud a vicina morte retinere, Greg., Cura 3,38 p. 98] 2,197,11 (2 Hss. listîg). suie drate der persecutorum minae uuaren, unte suie listlich iro blandimenta uuaren, sie nemohton iedoch in minen holdon daz fiur unte daz ernost miner minnon irleskan [Bd. 5, Sp. 1181] W 139,3 [247,9] (vgl. Formenteil; oder ist Hs. F zu lustlîh zu stellen (?); B listglîh).
 
Artikelverweis 
listmachære mhd. st. m. — Graff II,649.
list-mach-: nom. sg. -ære Gl 3,411,23 [HD 1,77]; -ere 139,45 (SH A, Trier 31, 13. oder 12. Jh.).
Verschrieben: list-inechere: nom. sg. Gl 3,395,66 (Hildeg., Berl. Lat. 4° 674, 13. Jh.; l. listmechere, Steinm.).
geschickter Handwerker: listmachere artifex Gl 3,139,45 (4 Hss. listuuercman). 411,23 [HD 1,77]. larginchziz artifex 395,66.
Vgl. Voetz, Handw. S. 647 ff., ders., Komp. S. 185 ff.
 
Artikelverweis 
listmeistar st. m., mhd. Lexer listmeister. — Graff II,887.
list-meisteres: gen. sg. W 112,2/3 (A; -ey-); -meistres: dass. ebda. (CFK) [201,22; Korr.]. — list-mesteres: gen. sg. W 112,2/3 (B; zu -e- statt ei vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 44 Anm. 4) [201,22].
geschickter Handwerksmeister, spez. für einen Goldschmied: daz gecnupfe dinero dieho daz sint halsziereda, die der gesmidot sint mit geleretes listmeisteres hant iuncturae femorum tuorum, sicut monilia, quae fabricata sunt manu artificis [Cant. 7,1].
Vgl. Voetz, Handw. S. 652 ff., ders., Komp. S. 187 f.
 
Artikelverweis 
-listo vgl. ein-, AWB filulisto.
 
Artikelverweis 
listtraganti adj. — Graff V,496.
list-tragantero: part. prs. gen. pl. Gl 1,474,21 (Rb); wohl Komp. (so auch Gröger S. 347 u. Voetz s. u.; vom Ahd. Gl.-Wb., Berichtigungen S. 852 zu list u. tragan gestellt).
substant.: geschickter Handwerker: tale listtragantero [filii autem Beniamin ... Lod et Ono (manserunt)] valle artificum [2. Esdr. 11,35].
Vgl. Voetz, Handw. S. 652 ff., ders., Komp. S. 186 ff.
 
Artikelverweis 
listuuercâri st. m., mhd. Lexer listwerkære.
list-werchere: nom. sg. Gl 3,186,6 (SH B, S. Blasien, 12. Jh. (?), Brix. Bll., 13. Jh., 1 Hs. -vv-).
Verschrieben (?): list-erchare: nom. sg. Gl 3,357,7 (Wien 901, 13. Jh.; l. listwerchare, Anm.; oder Schwund von -w- (?), vgl. Gröger § 130,2).
geschickter Handwerker: listwerchere artifex Gl 3,186,6. 357,7.
Vgl. Voetz, Handw. S. 651 ff., ders., Komp. S. 185 ff.
 
Artikelverweis 
listuuercman st. m.
Nur im Nom. Sing. belegt.
list-werch-man: Gl 3,139,43 (SH A, Eins. 171, 12. Jh.); -werc-: ebda. (SH A, 3 Hss., darunter clm 2612, 12. Jh., 1 Hs. -wsc-, 1 -wercmā). Hbr. I,290,280 (SH A; -k-).
geschickter Handwerker: listwerchman artifex Gl 3,139,43 (1 Hs. listmachære mhd.). Hbr. I,290,280.
Vgl. Voetz, Handw. S. 647, 651 ff., 667 ff., ders., Komp. S. 185 ff.
 
Artikelverweis 
? listuuurihto sw. m., mhd. Lexer listwürhte.
Verstümmelt, unsicher: list-uuri.ton: dat. pl. Gl 1,622,1 (vgl. Beitr. (Halle) 85,90; Würzb. Mp. th. f. 20, 9. Jh.; -o- unsicher; nach Hofmann vor -t- vielleicht c, kaum s, keinesfalls h zu lesen, daher kaum -t- für ht, so aber Schatz, Ahd. Gr. § 246 u. Franck, Afrk. Gr.2 §§ 113,1. 69; Steinm. listuuriton).
Baumeister, Künstler: listuurihton [dominus exercituum auferet ... principem super quinquaginta ... et sa- [Bd. 5, Sp. 1182] pientem de] architectis (Hs. architectū, aus dearchitectus rad.) [, et prudentem eloquii mystici, Is. 3,3].
 
Artikelverweis 
[h]lit st. n., mhd. lit, nhd. lid; mnd. lit, let, lēt, mnl. lit; afries. hlid, lid; ae. hlid; an. hlið (in anderer Bed.); vgl. got. hleiþra f. — Graff IV,1115.
hlid: nom. sg. Gl 4,200,3 (-li- aus u korr.); acc. sg. -] 2,764,51 (vgl. Gl 5,106,11; Berl. theol. lat. 4° 364). — lit: nom. sg. Gl 3,157,48 (SH A, 3 Hss.). 214,68 (SH B). 249,27 (SH a 2). 282,50 (SH b). 305,2 (SH d). 321,33 (SH e). Hbr. I,343,428 (SH A); lid: nom. sg. Gl 3,282,51 (SH b); lith (zu -th vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 163 Anm. 7): nom. sg. Gl 3,249,27 (SH a 2). 373,56 (Jd). Thies, Kölner Hs. S. 176,17 (SH); acc. sg. -] Gl 1,358,19 (Sg 283, 9. Jh.). 4,259,4 (4 Hss.); let: nom. sg. 3,389,22.
Verschrieben: liht: acc. sg. Gl 1,362,49 (Jd; liht). 781,25.
Deckel, Abdeckung: lith [vas, quod non habuerit] operculum [... immundum erit, Num. 19,15] Gl 1,358,19. 362,49. 4,259,4. thes kares thaz hlid [levavimus] sarcofagi operculum [ex multis iam annis subtus terram positum, Vita Solae p. 175] 2,764,51 (vgl. Gl 5,106,11). lit operculum 3,157,48 (2 Hss. ubar[h]lit). 214,68. 249,27 (2 Hss. ubar[h]lit). 373,56. Hbr. I,343,428. Thies, Kölner Hs. S. 176,17. operculum coopertorium vasis Gl 3,282,50 (1 Hs. ohne vasis). 305,2. 321,33. cooperculum 389,22. 4,200,3; — für den oberen Aufsatz der Bundeslade: liht [superque eam (i. e. die Bundeslade) erant Cherubim gloriae obumbrantia] propitiatorium [Hebr. 9,5] Gl 1,781,25 (1 Hs. ubar[h]lit; zum lat. Lemma vgl. Sleumer S. 639).
Komp. oug-, ubar[h]lit.
 
Artikelverweis 
[lit Gl 1,425 Anm. 9 (Rb; ausrad.) ist wohl lat., nach Meineke, Bernstein S. 186 vielleicht Rest aus lat. transfodit.]
 
Artikelverweis 
-lit vgl. ab-, ûzgi-, ûzlit.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort: