| - nât(a)ra, st. sw. f.
- nâtaro, sw. m.
- nâtâri, st. m.
- nâtarlîh, adj.
- nâtarûnuuurz
- nâtaruuurz, st. f.
- nâtarûnuuurz, st. f.
- natervviz
- naterw
- nâterwurze, mhd. st. f.
- natgtegale
- nath(-)
- nathazath
- natherob
- nathsade::
- nathwate
- natprab
- natru.
- nattimo
- natûra, st. f.
- natûrlîh, adj.
- natûrlîhho, adv.
- natûrosago, sw. m.
- natuurz
- na‘tw’tz
- nauigio
- nauigo
- ..nauki
- nauo
- navigio
- -nâuua
- nawentigs
- naz
- naz, adj.
- naz, st. n.
- nazanzênisc, adj.
- nazarênisc, adj.
- nazarisc, adj.
- nazi
- nazscent
- nazza, sw. f.
- nazze
- nazzên, sw. v.
- ir-nazzên, sw. v.
- nazzi
- ..nchagot
- nchala
- |.ncz
- nde
- ndig
- ndkit
- ne
- ne-
- ..ne
- nearun
- neban, praep.
- nebe
- nebelwrh
- nebelwurz, mhd. st. f.
- nebeta, st. sw.?
- nefta, st. sw.?
- nebul, st. m.
- nebulîg, adj.
- nece
- necheleke
- nectar
- nectret
- nedon
- nedredes
- nefela
- nefger, adj.
- nefgirî, st. f.
- nevenkîn, mfrk. st. n.
- nevo, sw. m.
- nefta
- neg-
- negagan
- negel(i)kîn, mhd.
- negellîn, mhd. st. n.
- [h]negên, sw. v.
- ana-[h]negên, sw. v.
- fram-gi-[h]nēgen, aostndfrk. sw. v.
- (-)negilen
- negilisern
- nehein(-)
- neheinêst
- nehhal, st. m.
- nehhala, st. f.
- nehselender
- nehselents
- nehsti
- nehu
- tô-[h]neian, as. sw. v.
- [h]neiga, st. f.
- [h]neigen, sw. v.
- ana-[h]neigen, sw. v.
- gi-[h]neigen, sw. v.
- in-[h]neigen, sw. v.
- in(t)-[h]neigen, sw. v.
- nidar-[h]neigen, sw. v.
- gi-[h]neigi, st. n.
- [h]neigî, st. f.
- ge-neigic, mhd. adj.
- neihhenter
- neihhit
- neihunga
- neilichin
- neimen, sw. v.
- bi-neimen, sw. v.
- fora-bi-neimen, sw. v.
- neimende
- bi-neimento, adv.
- bi-neimida, st. f.
- bi-neimidâri, st. m.
- bi-neimscrift, st. f.
- °nein, interj.
- °nein, andfrk. pron. indef.
- fir-neinen, sw. v.
- int-neinen, sw. v.
- neining
- neiro
- neiron
- neizen, sw. v.
- gi-neizen, sw. v.
- zuo-neizen
- zuo-gi-neizen, sw. v.
- neizilîh, adj.
- neizisal, st. n.
- neiz(i)selî, st. f.
- neiziselîg, adj.
- bi-necken, sw. v.
- neckinzen, sw. v.
- [h]nel, st. m.
- -nem-
- -nem(a)lîh
- neman
- neman, st. v.
- aba-neman, st. v.
- aba-gi-neman, st. v.
- ana-neman, st. v.
- ana-gi-neman, st. v.
- bi-neman, st. v.
- thana-neman, st. v.
- thana-gi-neman, st. v.
- fir-neman, st. v.
- furdir-neman, st. v.
- furi-neman, st. v.
- gi-neman, st. v.
- hina-neman, st. v.
- in-neman, st. v.
- in(t)-neman, st. v.
- ir-neman, st. v.
- samant-neman, st. v.
- ubar-neman, st. v.
- untar-neman, st. v.
- ûz-neman, st. v.
- ûz-gi-neman, st. v.
- uuidar-neman, st. v.
- zi-neman, st. v.
- zuo-neman, st. v.
- -nemandelīk
- nemanto, adv.
- -nemanto
- aba-nemanto, adv.
- thana-nemanto, adv.
- fir-nemanto, adv.
- nemâri, st. m.
- nemeri, st. m.
- -nemâri
- fir-nemâri, st. m.
- .. nemes
- nemfaf
- -nemîg
- neminliho
- nemli
- nemm-
- nemmede
- ver-nemmet, mhd. part.-adj.
- nemnen, sw. v.
- gi-nemnen, sw. v.
- nemnento, adv.
- bi-nemnian, as. sw. v.
- nemnida, st. f.
- gi-nemnida, st. f.
- gi-nemnidî, st. f.
- bi-nemnidî, st. f.
- nemnunga, st. f.
- -nemo
- -nemunga
- nenda
- nenden, sw. v.
- ana-nenden, sw. v.
- gi-nenden, sw. v.
- nendento, adv.
- nendi
- gi-nendi, st. n.
- gi-nendida, st. f.
- nendgî, st. f.
- neneko
- nenem
| | nât(a)ra st. sw. f., auch ? nâtaro sw. m., mhd. nâter(e) sw. f., nhd. DWB natter f.; as. nādra (-a-?) f., mnd. nader, mnl. nadere f.; ae. nædre f. (-ǽ-?); an. naðr m., naðra f.; got. nadrs m. — Graff II,1051 f. s. v. natra. Starkes Fem.: natra: acc. sg. Gl 2,22,33. 34. — nadara: acc. pl. Mayer, Griffelgl. S. 50,162 (Vat. Ottob. lat. 3295, Gll. 9. Jh.?). Schwaches Fem.: nat-r-: gen. sg. -un Gl 1,56,29 (PaK); acc. sg. -un 3,8,20 (Voc.). T 40,6. 119,8; nom. pl. -un Gl 1,168,28 (Pa). T 44,11; acc. pl. -un 67,5. 243,2 = T Fragm. S. 290,2; -ar-: acc. sg. -un O 2,12,63. 22,34; nom. pl. -un Gl 1,88,13 (K); acc. pl. -un 363,54 (Rb); -er-: acc. sg. -on Npw 41,2; nom. pl. -un S 131,122 (Phys.). — nadrun: gen. sg. I 42,6; -er-: dass. -on S 131,114 (Phys.); nom. pl. -un 119 (Phys.). Starkes oder schwaches Fem. (mit Endungsabfall in späten Hss.): nat-r-: nom. sg. -a Gl 1,12,37 (PaKRa). 88,13 (Pa). 274,38 (Jb-Rd). 2,8,21. 9,62 (lat. abl.). 3,17,60. 82,6 (SH A, 5 Hss., 1 Hs. -). ebda. (SH B, vgl. Hbr. II,559,8). 202,7 (SH B). 443,43. 452,28 (cgm 5248,2, 9. Jh.). 4,33,50 (Sal. a1, 2 Hss.). H 18,2,3; -] Gl 3,355,37 (Wien 901, Gll. 12. Jh.); gen. pl. -uno T 141,28; -ono F 6,16. 18,14. T 13,13. 62,10; -ar-: dass. -a Gl 1,318,30 (Rb). 3,454,17 (am Rande, vgl. Anm.). 454,29 (Berl. Lat. 4° [Bd. 6, Sp. 1071] 676, 9./10. Jh). O 2,6,13. 5,8,50. Npw 118 C,21; gen. pl. -ono O 1,23,42 (V); dat. pl. -on 37 (PV); -or-: gen. pl. -vn 42 (P; -n nach Ausg. Kleiber); -ono ebda. (F); dat. pl. -on 37 (F); -er-: nom. sg. -a Gl 3,508,58. 510,48. 4,218,35. S 126,48 (Phys.); -e Gl 3,674,58; -] 48,42. 46. 4,33,51 (Sal. a1). 108,50 (Sal. a1, 2 Hss.). 130,41 (Sal. c). 42 (Sal. c). Hbr. I,152,522 (SH A); gen. pl. -on S 131,123 (Phys.); -ir: nom. sg. Gl 3,48,42. 4,33,50 (Sal. a1, 2 Hss.). — nad-r-: nom. sg. -a Gl 2,580,57 = Wa 94,36 (Düsseld. F. 1, Gll. 10. Jh.). 3,82,7/8 (SH A, Darmst. 6, 12. Jh.). I 42,8; -e Beitr. 63,455,6 (Leiden B. P. L. 191, 13./14. Jh.); -ara: dass. Gl 2,582,55 = Wa 96,18 (Düsseld. F. 1, Gll. 10. Jh.); -ere: dass. 3,366,20 (Jd). Schwaches Mask. (?): natero: nom. sg. Npw 103,27 (zum Mask. vgl. Heinzel, WSB 80,689; oder verschr.?). Verstümmelt: natru.: nom. pl. F 18,13 (Ausg. natrun). Natter, Schlange: a) eigentl.: nagal natra anguis serpens Gl 1,12,37 (KRa noch unk; zur Verwechslung von anguis ‘Schlange’ mit unguis ‘Nagel’ vgl. Splett, Stud. S. 64). uuurm namo natrun batis nomen serpentis 56,29 (zur Glossierung vgl. Splett a. a. O. S. 113). uurmchurm natra hornotheo (K uurmkhunni) cerastes serpens cornuta 88,13 (zu natra in Pa als nachträgliche Änderung unter Einfluß des Lat. vgl. Splett a. a. O. S. 152). uurmi natrun edo uuazzari hydri serpentis (sc. serpentes) aquatici 168,28 (zur Glossierung vgl. Splett a. a. O. S. 244; uuurmi (edho) uuaz(z)arnât(a)ra KRa). natra basiliscus (vgl. Mlat. Wb. I,1387,15 f.; Hs. De aspida ł basilisco) [. Callidior cunctis aura vescentibus aethrae late per mundum dispersi semina mortis, Aldh., Enigm. LXXXVIII, Überschr. p. 138] 2,9,62. natra [nam] gypsam [miseros quae dudum faucibus atris sorbuit indigenas, flammis combussit inormem, ders., De virg. 808] 22,33 (zu gypsa als Nebenform von dipsas vgl. Mlat. Wb. III,684 f. s. v. dipsas u. ebda. IV,885 s. v. gypsam). natra [dum rogus ingenti lignorum fomite flagrans reptantem in prunas consumpsit torre] chelidrum (vgl. Mlat. Wb. II,531,70 ff. s. v. chelydros) [ebda. 811] 34. natrun ..le.rum (sc. chelydrum?) [wohl zu: ebda.] 3,8,20 (zur Kontextzuordnung vgl. Steinm.). nadra [placet sacratus] aspis (Glosse: serpens quem venerabatur Aesculapius medicus, vgl. PL 60) [Aesculapii? Crocodilus, ibis et canis displicent? Prud., P. Rom. (X) 257] 2,580,57 = Wa 94,36. nadara [libet experiri,] Lerna (vgl. Lernaeca sicut traditur Hydra, an renatis pullulet hic artubus, Komm. z. St., vgl. PL 60) [, sicut traditur, utrum renatis pullulascat artubus, ac se inminuti corporis dampnis novum instauret, ders., ebda. 881] 582,55 = Wa 96,18. natra serpens 3,17,60 (im Abschn. De bestiis). 48,46 (im Abschn. Versus de vermibus; 2 Hss. slango). 452,28. 454,17. 508,58 (darauf scorpio simił, Anm.). 674,58 (im Abschn. De animalibus indomitis). vipera 48,42 (im Abschn. Versus de vermibus; 1 Hs. vipernâter mhd.). vipera quod vi pariat natra [Hbr. I,152,522] 82,6. Hbr. I,152,522 (beide im Abschn. De serpentibus). natra vipera. Pastilli vel quiriaci ex vipera fiunt [Hbr. II,61,122] Gl 3,82,6. 202,7 (beide im Abschn. De serpentibus). vipera 355,37. 366,20 (darauf natrix idem. aspis idem, Anm.). 443,43. 454,29. 510,48. 4,218,35. anguis 33,50. 130,41. 42. viperina 108,50. vipera genus serpentium Beitr. 63,455,6. nadara [cum enim moritur homo, hereditabit] serpentes [, et bestias, et vermes, Halitg., De vitiis I,12, PL 105,665 D] Mayer, Griffelgl. S. 50,162. in demo uuazzere Nilo ist einero slahta natera, diu heizzit Idris est et aliud animal, quod est in Nilo flumine et vocatur Hydrus S [Bd. 6, Sp. 1072] 126,48. die naderun sint gagenmazzot dien Iudon, die sih iu beuuullan mit unsuberen uuerchan vnde durehahton iro fader Christum viperae comparati sunt Pharisaei, obscaenis operibus et desideriis servientes 131,119. ouh gibudet uns got ... daz uuir also fruota sin same die selben naterun estote prudentes sicut serpentes 122, ähnl. T 44,11 (serpens). hol bauhnida chiuuisso dhero unchilaubono muotuuillun, in dhem dhiu chrumba nadra inne restida caverna enim reguli corda sunt infidelium, in quibus ille serpens tortuosus requiescebat I 42,8. in minemo namen diuuala uuerfent ... natrun nement, inti oba sie todliches uuaz drinkent, ni terit iz in in nomine meo daemonia eicient ... serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint, non eos nocebit T 243,2 = T Fragm. S. 290,2. thiu natara iogilicho spuan siu (Adam u. Eva) drugilicho, thaz sies wiht nintsazin joh thaz obaz azin O 2,6,13. so Moyses ju zi thiu gifiang, thaz er thia natarun irhiang, in theru wuasti thuruh not, so druhtin selbo gibot [vgl. sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, Joh. 3,14] 12,63, ähnl. T 119,8 (serpens). ouh giborges thu thes, bitit er thih fisges, ni biutist thia meina natarun niheina [vgl. si piscem petierit, numquid serpentem porriget ei? Matth. 7,10] O 2,22,34. der hirz izet die nateron (Np slindet den uuurm) unde ilet danne ze demo uuazere [vgl. serpentes necat, Aug., En.] Npw 41,2. uuane daz si gerno gehorten daz diu natara chot ‘ezzet ir daz obiz, so biret ir also die gote’ 118 C,21; ferner: S 131,114. 123 (viper). T 40,6. 67,5 (beide serpens). O 5,8,50; — fiurînûn nâtarûn Feuerschlangen, Seraphen: fiurino natarun [quamobrem misit dominus in populum] ignitos serpentes [, ad quorum plagas et mortes plurimorum, Num. 21,6] Gl 1,363,54 (zum Lat. vgl. Arndt 1,411 u. Anm. 10); hornohtiu nât(a)ra Hornnatter: hornohtiu natra [coluber in via,] cerastes (vgl. Mlat. Wb. II,476,5 ff.) [in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor eius retro, Gen. 49,17] 274,38. hornohtiu natara in stigu cerastes in semita [ebda.] 318,30; — hierher wohl auch als Gl. zur Bez. anderer Kriechtiere: zu lat. salamandra ‘Salamander’: natra salamandra (Hs. De salamandra) [... detrimenta rogi penitus ludibria faxo. Nec crepitante foco nec scintillante favilla ardeo, sed flammae flagranti torre tepescunt, Aldh., Enigm. XV, Überschr. p. 104] Gl 2,8,21; zu lat. regulus ‘eine Eidechsenart’ Basilisk (vgl. Georges, Handwb.11 Sp. 2285): dhera nadrun hol bauhnida chiuuisso dhero unchilaubono muotuuillun caverna enim reguli corda sunt infidelium I 42,6; b) abwertend für einen bösen, hinterhältigen Menschen: min natra der fizuser incannes kachoroe zuakangi ne serpens ille callidus intrandi adtemptet aditus H 18,2,3. natrun ... hueo fleohet ir fona demo urteile dera quala serpentes ... quomodo fugietis a iudicio gehennae? F 18,13. (Johannes der Täufer an die Menge:) wer ougta iu ... fillorane, fon nataron giborane, thaz ir intfliahet heile themo gotes urdeile? [vgl. gemina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira, Luc. 3,7] O 1,23,37; — in Fügungen: alto nâtaro böse Schlange als Sinnbild des Teufels, vgl. Frühnhd. Wb. 1,865 f. s. v. alt): da ist inne diser zaligo tracho, der alto natero (der alto uuurim Npgl 26) den du ze huohe habest kemachot Npw 103,27 (= Np 26; serpens antiquus); — barn/ berd nât(a)rôno Kind/Abkömmling der Natter: barn natrono, vvuo mugut ir guotu sprehhan, mit thiu ir ubile birut progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum sitis mali? T 62,10. berd natruno, vvuo fliohet ir fon duome helliuuizzes? serpentes, genimina [Bd. 6, Sp. 1073] viperarum, quomodo fugietes a iudicio gehennae? 141,28; — knuosal/kunni nât(a)rôno Natterngezücht, -brut: natrono chnosles . hueo magut ir guot sprehhan nu ir so ubile birut ... ? progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum sitis mali? F 6,16. cunni natrono (sc. Pharisäer u. Sadduzäer), uuer gizeichonota iu zi fliohenne fon theo zuouuartun gibulihti? progenies viperarum, quis demonstravit vobis fugere a futura ira? T 13,13. biginnet gote thankon, thaz megit ir biwankon theso egislichun grunni, ir natarono kunni! [vgl. progenies viperarum, Matth. 3,7] O 1,23,42; ferner: F 18,14 (ge[ni]men viperarum). Komp. uuazzarnâtara; vipernâter mhd., Nachtrag; merinâdra as.; Abl. nâtarlîh. [Seeger]
nâtâri st. m., mhd. Lexer nâtære. — Graff II,998. Belege im Nom. Sing., erst ab 11. Jh. nat-ari: Gl 3,138,37 (SH A). 691,33. 4,559,3 (lat. gen. pl.); -are: 3,138,36 (SH A, 3 Hss.). 287,50 (SH b, 2 Hss.). 308,6 (SH d). 323,43 (SH e). 344,15 (SH g, 3 Hss.). Thies, Kölner Hs. S. 182,2 (SH); -ere: Gl 3,138,37 (SH A). 185,40 (SH B, 2 Hss.). 256,44 (SH A, 2 Hss.); -ære: 361,59; -er: 663,53. 691,33. — nætær: Gl 3,256,44 (SH A). Flick-, Ausbesserungsschneider: natare sartor Gl 3,138,36 (im Abschn. De variis officiorum vocabulis ł operariis). 185,40. 256,44. 287,50. 308,6. 323,43. 344,15 (1 Hs. fehlerhaft sator). 361,59. 663,53. 691,33. Thies, Kölner Hs. S. 182,2. natari forfex forficis a filo (con)po- (nitu)r et e(st) sartorum [vgl. forfices, secundum etymologiam si a filo dicuntur f ponitur, ut forfices, quae sunt sartorum, Is., Et. 20,13] Gl 4,559,3. Abl. nâtærinne mhd.
nâtarlîh adj., mhd. Lexer nâterlich, frühnhd. natterlich (vgl. DWb. VII,428). — Graff II,1052 s. v. natralîh. Verschrieben: nartir-lichin: acc. pl. m. Gl 2,411,74 (Vat. lat. 5821, Gll. 11. Jh.). schlangenartig: nartirlichin [non ut avara Lues, sed Virtus parca putetur, nec non et tenero pietatis tegmine crines obtegit] anguinos (Glosse: serpentinos, vgl. PL 60) [, ut candida palla latentem dissimulet rabiem, Prud., Psych. 560].
nâtarûnuuurz s. AWB nâtaruuurz.
nâtaruuurz, nâtarûnuuurz st. f., mhd. nâter(n)wurz st. f., nhd. DWB natterwurz; mnd. nâderwort, mnl. naderwort s. v. nadere; ae. næder-, nædrewyrt (-ǽ-?). — Graff II,1052. Alle Belege im Nom. Sing. nat-ar-wurc: Gl 3,588,16 (Gl. durchgestrichen, Steinm.); -wrz: 4,95,20 (Sal. a1); -wrtz: ebda. (Sal. a1, Ink., 15. Jh.); -er-uurz: 3,492,18. 4,95,22 (Sal. a1); -wurtz: 3,544 Anm. 4 (Wien 2524, 13. Jh.; Gl. am Rand von später Hand; nats wurtz). Sudhoffs Archiv 57,8,11; -wrz: Gl 3,50,47 (-s-). 526,6. 551,32 (-s-; im Ahd. Gl.-Wb. S. 493 s. v. rôtnâtarwurz). 553,37 (-s-). 565,38. 568,22 (-s-). 4,95,21 (Sal. a1, 2 Hss.). 367,52. Meineke, Ahd. S. 38,353 (Sal. a1); -wrtz: Gl 3,565,38 (-s-); -worz: 540,14 (-s-). 39 (beide Wien 2524, 13. Jh.; -s-); -wortz: Beitr. 73,262,181. 183 (beide mus. Brit. Arund. 225, 14. Jh.); na‘t-w’tz: Sudhoffs Archiv 57,8,9 (Wien 187, 14. Jh.; verschr. (?), nach Flöer, Gl.-Wortsch. 7,39 nattz); nat-ir-wrz: Gl 3,536,51. 589,4 (Jh). 4,95,21 (Sal. a1); -r-wrz: 23 (Sal. a1); nots-wurz: 3,528,1 (clm 615, Hs. 14. Jh.; zu -o- vgl. Weinhold, Bair. Gr. § 56); notirwrcz: 598,36 (Enemongo in Friaul, 14. Jh.; zu -o- s. o.). — [Bd. 6, Sp. 1074] nads-wort: Gl 3,596,39 (Leiden Voss lat. 8° 78, Hs. 13. Jh.). natern-worz: Gl 3,536,50 (Wien 2524, 13. Jh.). — naderen-wort: Gl 4,462,6/7 (Gött. S. Joh., Gll. 12./13. Jh.). Verschrieben (?): naterw: Gl 3,588,8 (mus. Brit. Harl. 4986, Hs. 11./12. Jh.); -vviz: 4,95,23 (Sal. a1); nat-uurz: Mayer, Glossen S. 137,16 (Uppsala C. 664, 12./13. Jh.); nottir-tz: Gl 4,366 Anm. 4 (vgl. Beitr. 73,231; Steinm. nattirt; mus. Brit. Arund. 283, 12. Jh.; zu -o- für a vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 25 Anm. 1); na‘c-w’tz: Sudhoffs Archiv 57,8,10 (Wien 187, 14. Jh.; nach Flöer, Gl.-Wortsch. 7,38 nactz). — Verstümmelt (?): nadera-wrz: Gl 3,472 Anm. 19 (Bonn 218, Gll. 11. Jh. (?); n u. ra unsicher, Steinm., vgl. auch Reiche, Schulb. S. 346); oder ist nâtarauuurz zu erwägen?. 1) Gemeine Schlangenwurz, Dracunculus vulgaris Schott (vgl. Marzell, Wb. 2,166), auch NatternKnöterich, Polygonum bistorta L. (vgl. a. a. O. 3,907 f.): naterwrz viperina Gl 3,50,47 (im Absch. Versus de herbis). 472 Anm. 19. 568,22. viperina [.i. simfoniaca, CGL III,579,20] 492,18. naterwurc [Latini inulam, iidem] viperinam (Hs. viperina) [et serpentariam, iidem radicem Macedonicam nominant, Apul. De medic. herb. VI] 588,8. 589,4. na‘tw’tz nomina herba viperina [zu ebda.] Sudhoffs Archiv 57,8,9. 10. 11. basiliscus (vgl. Mlat. Wb. I,1387,37 ff.) serpentaria Gl 3,526,6. basilisca serpentaria viperina colubrina dracontea 536,50. columbaria (vgl. Mlat. Wb. II,895,2 ff. s. v. columbaria; fälschlich für colubrina, colubricia, vgl. Anm.) 528,1. columbaria (s. o.) dracontea 540,14. draguntea serpentaria colubrina (vgl. Alphita p. 48b) idem sunt naterworz 39. nabilwrz uł rote naterwrz bistorta (vgl. Mlat. Wb. II,1490 f.) 551,32 (1 Hs. naterwrze oder rotnaterwrze). naterwrz colubricia 553,37 (1 Hs. nâterwurze mhd.). colubrina (Hs. coluberna, vgl. Mlat. Wb. II,892,57 s. v. colubernus) [Macer Flor. LIV, Überschr., oder zu: herba, dragonteam Graecorum quam vocat usus, haec eadem vulgi lingua] colubrina [vocatur, ebda. LIV,2] 598,36. naterwrz colubrina (Hs. De dracontea) [ebda. LIV, Überschr.] 4,367,52. naterwortz colubrina (Hs. De colubrina) [ebda. LIV, Überschr.] Beitr. 73,262,181. colubrina Gl 4,366 Anm. 4 (vgl. Beitr. 73,231). serpentaria (1 Hs. serpentina) Gl 3,565,38. naderwort [herba,] dragonteam [Graecorum quam vocat usus, haec eadem vulgi lingua colubrina vocatur, Macer Flor. LIV,1] 3,596,39. Beitr. 73,262,183. natuurz dracontea Mayer, Glossen S. 137,16; in einem Rezept: sume ... rutam. absinthium. alerun. varnis. equali pondere ... et puluera ... cum herba naderenwort; zo der stichede; testilien tres fasciculos Gl 4,462,6/7; — hierher auch, mit unklarem Lat. (?): wyzwurtz uł naterwurtz politana (statt polygonium? Vgl. Gl.-Wortsch. 7,39) Gl 3,544 Anm. 4. 2) Knabenkraut, Orchis L. (? Vgl. Marzell, Wb. 3,419 f.): natarwrz satyrion Gl 4,95,20. Meineke, Ahd. S. 38,353; hierher wohl auch: natarwurc (durchgestrichen, Steinm.) hamila (in zwei Teilen untereinander geschr., vgl. Beitr. 73,206) satyrion [Apul., De medic. herb. XVI] Gl 3,588,16 (nach Steinm. zu vorhergehendem dracontea; dann zu 1). Vgl. nâterwurze mhd.
natervviz, naterw Gl 4,95,23. 3,588,8 s. AWB nâtaruuurz.
nâterwurze mhd. st. f. [Bd. 6, Sp. 1075] nats-wrze: nom. sg. Gl 3,551,33. 553,37; -wrtze: dass. 555,9. 568,22 (alle Innsbr. 355, 14. Jh.); hierher vielleicht auch oder zu rôtnâterwurze mhd., so Ahd. Gl.-Wb. S. 493 u. Gl.-Wortsch. 7,486: nats-wrze: dass. 551,33 (Innsbr. 355, 14. Jh.; Steinm. rotnatswrze). Gemeine Schlangenwurz, Dracunculus vulgaris Schott (vgl. Marzell, Wb. 2,166), auch Nattern-Knöterich, Polygonum bistorta L. (vgl. a. a. O. 3,907 f.): naterwrze oder rot naterwrze (in Hs. zusammengeschr.) bistorta Gl 3,551,33 (zum zweiten Beleg rot naterwrze vgl. Formenteil; 1 Hs. nabilwrz uł rote naterwrz). naterwrze colopricia (vgl. Mlat. Wb. II,892,61 ff. s. v. colubricia) 553,37 (1 Hs. nâtaruuurz). dracontea (Hs. -ga-) 555,9. viperina 568,22 (1 Hs. nâtaruuurz). Vgl. nâtaruuurz, nâtarûnuuurz.
natgtegale Thies, Kölner Hs. S. 174,3 s. AWB naht(a)gala.
nath(-) s. auch naht(-).
nathazath Gl 3,543,23 s. AWB nahtscato.
natherob Gl 3,24,54 s. AWB naht[h]rabo. |
| |