| - rotên, sw. v.
- rôtên, sw. v.
- ir-rotên, sw. v.
- rôten, sw. v.
- rôtên
- rotendi
- rotephellel
- rôtephilî, st. n.
- rôtfaro, adj.
- rôtgold, st. n.
- roth
- rothechal
- rôtî, st. f.
- rotich
- rôtgôn, sw. v.
- rôtil, st. m.
- rôtila, st. sw.?
- rôtilo, sw. m.
- rôtilstein, st. m.
- rotinabula
- rotkl
- rôtlâhha, sw. f.
- rôtlohezzônti
- rôtloski, st. n.
- rôtmâ(he)n, st. m.
- rôtnabal, st. m.
- rôtnabala, st. sw.?
- rôto, sw. m.
- -rôto
- rôtôn, sw. v.
- rotonabel
- rôtouga, sw. n.
- rôtphelli, st. m.
- rôtphellîn, adj.
- rôtphello, sw. m.
- rôtphelll, st. m.
- rôt[h]ros, st. n.
- rôtstein, st. m.
- rotta, sw. f.
- rottâri, st. m.
- rottendit
- rottila
- rottôn, sw. v.
- rotumbla
- rôtwê, st. n. f.
- rôtuuebbi, st. n.
- rôtuuîn, st. m.
- rôtuuurz, st. f.
- roub, st. m.
- rouba, st. f.
- rouba, st. f.
- roubâri, st. m.
- rouben, sw. v.
- gi-rouben, sw. v.
- gi-roubi, st. n.
- -rouvi, st. n.
- gi-roubidi, st. n.
- gi-roubitî, st. f.
- roubôn, sw. v.
- bi-roubôn, sw. v.
- ir-roubôn, sw. v.
- bi-roubôtî, st. f.
- rouca
- rouchloch, st. n.
- rouda
- roudil
- rouf
- rouf-
- roufen, sw. v.
- bi-roufen, sw. v.
- thana-roufen, sw. v.
- ir-roufen, sw. v.
- ûz-roufen, sw. v.
- ûz-ir-roufen, sw. v.
- roufi
- gi-rouvi
- rough
- rouh, st. m. n.
- rouhfaz, st. n.
- .. rouhfaz
- rouhgerta, st. f.
- rouhhen, sw. v.
- gi-rouhhen, sw. v.
- gi-rouhhi, st. n.
- rouhhîg, adj.
- rôkag, adj.
- rouhhûs, st. n.
- rouhkar, st. n.
- rouhkella, st. f.
- rouilo
- roum, st. m.
- roumisal
- (gi-)roupen
- rouuel
- rou .. uf us . piu
- uuidar-[h]rouuuen, sw. v.
- -[h]rouuuên, sw. v.
- rova
- roch
- rovm
- rovnigs
- [h]roz, st. m.
- rôz, st. m.
- rôzag, adj.
- roze
- rôzên
- ir-rôzên
- rozza
- [h]rozzag, adj.
- ir-rozzagôn, sw. v.
- rozzên
- ir-rozzên
- r .. r
- . rslnnl ..
- .. rste
- .. rstlio
- .. rt ..
- . rtigod
- .. rtonten
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ru
- ruan
- .. ruaritiu
- ruatin
- rbe
- rub&ur
- rubt
- .. ruc
- ruccalaichin
- rucches
- rucgilin
- ruch
- ruch
- ruch
- ruch
- ruch-
- rch(-)
- ruche
- ruchi
- ruchisonter
- ruclacchen
- [h]rûda, st. sw. f.
- [h]rûdo, sw. m.
- rdeline
- [h]rûdî, st. f.
- [h]rûdîg, adj.
- [h]rûdgî, st. f.
- rudizôha, sw. f.
- rudo
- rudo, sw. m.
- [h]rûdo
- rüejeman, st. m.
- rüerunge, st. f.
- ruezte
- [h]ruf, st. f.
- rufe, sw. f.
- ruft
- . rug ..
- rgbein
- ruge
- [h]ruggi, st. m.
- [h]ruggo, sw. m.
- [h]ruggibein, st. n.
- [h]ruggibeini, st. n.
- [h]ruggibrâto, sw. m.
- [h]ruggikêro, sw. m.
- [h]ruggilahhan, st. n.
- [h]ruggilenta, st. sw.?
- [h]ruggilingûn, adv.
- ruggîn, adj.
- [h]ruggispec, st. m.
- [h]ruggisturz, st. m.
- [h]ruggiuuanta, st. f.
- [h]ruggo
- rugh
- gi-rugilôn, sw. v.
- rgolf, st. m.
- rugte
- ruh
- ruh
- rûh, adj.
- rûhi, adj.
- ruh
- rûhen, sw. v.
- gi-rûhen, sw. v.
- ruhet
- rûhî, st. f.
- rûhia, as. sw. f.
- rûhila, st. sw.?
- rûhilîh, adj.
- rûhilîn, st. n.
- rûhiling, st. m.
- ruhilôdi, st. n.
- ruhilôn, sw. v.
- ir-ruhilôn, sw. v.
| | rotên, rôtên sw. v., mhd. roten, rôten, nhd. dial. schwäb. DWB roten Fischer 5,437; mnl. ro(o)den; ae. rudian (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 690), réadian; an. roða. — Graff II,485 s. v. rôtên. Notker zeigt Schreibungen mit -ó- und mit -ô-, was auf zwei verschiedene Verbalstämme weist (vgl. Sehrt, N.Wortsch. S. 419). Das Verb mit kurzem -ŏ- geht nicht vom Adj. rôt aus, sondern ist eine Primärbildung (vgl. Aumann S. 13, Seebold, Starke Verben S. 377 f.); rotên verhält sich zu rôt wie tobên zu toub (Wißmann S. 88). Da sich rotên und rôtên außerhalb Notkers nicht unterscheiden lassen, werden sie gemeinsam behandelt. Mit kurzem Vokal: rót-: part. prs. nom. sg. m. -endêr Nk 456,22 [101,19]; 3. sg. prt. -eta Nc 836,26 [158,9]. Mit langem Vokal: rôtenten: part. prs. dat. pl. Nc 741,3 [56,17]. [Bd. 7, Sp. 1165] Mit kurzem oder langem Vokal: rot-: 3. sg. -et Gl 1,210,18 (vgl. Gl 5,88,26; KRa; -&). ebda. (R; -&); -at 343,49 (S. Paul XXV d/82, 10. Jh.; zu -a- vgl. Braune, Ahd. Gr.16 § 58 Anm. 3c; oder zu rôtôn?); part. prs. -enti 148,31 (Pa). 149,31 (R). 243,1 (Ra); -endi ebda. (K); inf. -en 242,37 (RaR). — rod-: part. prs. -enti Gl 1,148,31 (Ra); 3. sg. prt. -eda 2,611,44 (Eins. 303, Hs. 11./12. Jh.). Verschrieben: rottendit: part. prs. Gl 1,148,31 (K; l. rottendi, zu -tt- vgl. Kögel S. 105); ronten: inf. 242,37 (K; -e- wohl aus o korr., vgl. Steinm. z. St.; zu -n- vgl. Kögel S. 60). Hierher wohl auch: rotendi: part. prs. Gl 1,242,19 (K); lat. Abl., s. b. rot, rötlich sein oder aussehen: a) rötlich schimmern, funkeln: bedahta er (Jupiter) den nol mit einemo rotemo tuoche ... Taz ist ter septenarius numerus Palladis . ten si gegeben habet tien rotenten planetis Nc 741,3 [56,17]. sines (Jupiters) liehtes uuiziu natura . roteta in stilli . unde in spuote quadam prosperitatis tranquillitate rutilabat 836,26 [158,9]; hierher wohl auch: scinit rotet micat rutilat fulget Gl 1,210,18. ebda. (zum Lemma in R vgl. Splett, Sam.-Stud. S. 111). roten liuhten rutilare micare 242,37. ebda. (nur roten); b) gerötet sein, bez. auf die Gesichtsfarbe: caro uiua hoc est rotat [zu: cum ... (bei einem Aussätzigen) color albus in cute fuerit, ... ipsa quoque] caro viva apparuerit [Lev. 13,10] Gl 1,343,49 (oder steht rotat für rotaz (sc. Fleisch)?). rodeda [Catilina vero longe a suis inter hostium cadavera repertus est, paululum etiam spirans ferociamque animi, quam habuerat vivus, in] voltu (Hs. vultu) [retinens, Sall., Cat. 61 p. 220,1] 2,611,44 (in interpretierender Übers. von lat. vultus ‘Gesicht’). der durh scama irrotet . ter neheizet nieht turh taz rotender neque ... qui propter verecundiam rubeus factus est . rubeus dicitur Nk 456,22 [101,19]; — hierher wohl auch (vgl. Splett, Stud. S. 495, Gl.-Wortsch. 7,482): rotendi scama edho unkihaba rubore confusione vel verecundia Gl 1,242,19 (zur Übers. lat. Abstr. durch ahd. Part. vgl. v. Guericke S. 48 ff. 71 f.; dagegen im Ahd. Gl.-Wb. S. 493 als rōtēntī st. f. angesetzt); c) Glossenwort: farouua rotenti fulvum rubicundum Gl 1,148,31. 149,31 (falo statt farouua). prun (fehlt K) rotendi rufus rubeus 243,1 (zum lat. Lemma vgl. Splett, Stud. S. 357). Vgl. rôtôn.
ir-rotên, ir-rôtên sw. v., mhd. Lexer errôten; vgl. nhd. erröten. — Graff II,485 s. v. arrôtên. Zum Doppelansatz vgl. s. v. rotên, rôtên. Mit kurzem Vokal: ir-rót-: 3. sg. -êt Nk 456,21 [101,18]; part. prs. -ende Nb 12,32 [10,25]; er-: nom. sg. f. -endiu Nc 732,8 [48,20] (zu -nd- vgl. Kelle, ZfdA. 30,323; Ausg. K.-T. nimmt Fehler für errôtentíu an). — Der Bed. nach hierher wohl auch (s. 2): er-roteta: 3. sg. prt. Gl 1,787,47 (oder -tu, Steinm. z. St.). Mit langem Vokal: ir-rôtêt: 3. sg. Nk 455,7 [100,6]. 1) (vor Scham) erröten: to snifta nider daz sus erstouta gezuahte (der Musen). Unde uore schamon irrotende . geliez iz sih confessus ... rubore verecundiam . tristis limen excessit Nb 12,32 [10,25]. si (Pallas) do eteuuaz sih midentiu . unde fore magedlichen scamon errotendiu tunc Pallas aliquanto summissior ac virginalis pudoris rubore perfusa Nc 732,8 [48,20]. man irrotet ofto uone scamo . unde irbleichet uone uorhton eru- [Bd. 7, Sp. 1166] bescens ... aliquis . rubeus factus est . et timens pallidus Nk 455,7 [100,6]. der durh scama irrotet . ter neheizet nieht turh taz rotender neque ... qui propter verecundiam rubeus factus est . rubeus dicitur 456,21 [101,18]. 2) verrosten: erroteta [aurum, et argentum vestrum] aeruginavit [Jac. 5,3] Gl 1,787,47; zur Schilderung des Verrostens bei Edelmetallen vgl. Arndt 3,870 Anm. 6.
rôten sw. v., mhd. rœten, nhd. röten; mnd. rden, mnl. ro(o)den. Die Belege des Part. Praet. können z. T. zu gerœten mhd. gehören. rott-: part. prs. gen. sg. m. n. -enden Gl 3,416,23 [HD 2,320]; zur obd. Geminate nach Langvokal vgl. Braune, Ahd. Gr.16 § 359 Anm. 1. rot-: part. prs. gen. pl. -ender Gl 3,416,68 [HD 2,346]; ki-: part. prt. acc. sg. n. -taz 1,322,55; -az ebda. (Sg 9, 9. Jh.; zu -t- für tt vgl. Braune a. a. O. § 363 Anm. 4c); acc. pl. n. -tiu 53 (Sg 295, Gll. 9./10. Jh.?); gi-: acc. pl. f. -te 54 (Innsbr. 711, 13. Jh.; zu -e vgl. Braune a. a. O. § 248 Anm. 9d); ge-: Grdf. -et 3,410,26 [HD 1,77]. — gi-rrottiu: part. prt. acc. pl. n. Gl 1,322,53/54 (S. Paul XXV d/82, 10. Jh.; zu -rr- für r vgl. Jacob S. 45, Braune a. a. O. § 94 Anm. 1a). etw. rot (ein-)färben: kirottiu [pelles arietum] rubricatas [, pellesque ianthinas, Ex. 25,5] Gl 1,322,53 (Neutr. wegen des mitgedachten Bezugsnomens fel st. n.; 1 Hs. rôsten). gerotet rubicans rubricatus 3,410,26 [HD 1,77]. rottenden purpurantis 416,23 [HD 2,320] (in lat. Text). purpurantium [vgl. legio martyrium sanguine purpurantium, HD 2,346] 68 [HD 2,346]. Vgl. gerœten mhd., rôtilstein.
rôtên s. AWB rotên.
rotendi Gl 1,242,19 (K) s. AWB rotên.
rotephellel Gl 3,321,35 s. AWB rôtphelll.
rôtephilî st. n. Alle Belege im Nom. Sing. rot-ephili: Gl 5,34,65 (SH A); -epf-ili: 3,195,17. 196,60 (beide SH B). Hbr. I,184/185,207/208 (SH A, -i rad.); -il: Gl 3,98,26 (SH A); -ele: 27 (SH A). ro l Gl 3,98,26 (vgl. Hbr. I,184/185,207/208) s. AWB rôtapfel mhd. Granatapfel, Frucht von Punica granatum L. (vgl. Marzell, Wb. 3,1192 f.): rotepfil malum punicum ł malum granatum Gl 3,98,26. 196,60. 5,34,65. Hbr. I,184/185,207/208 (im Abschn. De fructibus arborum; 2 Hss. rôtapfel mhd., 5 kornaphul, 1 Hs. kernaphul). malum punicum ex punica regione, vel malum granatum [Hbr. II,43,206] Gl 3,195,17 (im Abschn. De propriis nominibus arborum). Vgl. rôtapfel mhd.
rôtfaro adj., mhd. Lexer rôtvar, frühnhd. rotfarb (vgl. DWb. VIII,1307); mnd. rôtvār; vgl. mhd. Lexer rôtvarwic, mnd. rôtvarwich, mnl. rootvaruwich. — Graff III,700 s. v. rôtfarwi. rot-faruua: acc. pl. m. Gl 2,677,10 (Schlett., 12. Jh.; zu -a im Alem. vgl. Fasbender S. 76, Braune, Ahd. Gr.16 § 248 Anm. 9a; lat. Neutr., zum ahd. Mask. s. u.); -farauun: dat. pl. 13,44; -farouuon: dass. 19,61. rot (von Blüten): rotfarauun [effebi, quos rubris serta] rosetis [ornabant, Aldh., De virg. 1068] Gl 2,13,44. 19,61. rotfaruua [stringere (est) tempus ...] cruenta [Bd. 7, Sp. 1167] [...] myrta (vgl. matura enim cruoris imitantur colorem, Serv.) [Verg., G. I,306] 677,10 (ahd. Mask. wegen des mitgedachten Bezugsnomens mirtil st. m.?).
rôtgold st. n., nhd. DWB rotgold; vgl. mhd. Lexer rôtgolt adj., mnd. rôtgülden adj., ae. réadgoldlæfer f. (vgl. Bosw.-T., Suppl. S. 684). rot-colt: nom. sg. Mayer, Glossen S. 26,2 (Edinburgh 18.5.10, 12. Jh.). Messing: rotcolt [auro squalentem alboque] orichalco [circumdat loricam umeris, Verg., A. XII,87] (vgl. apud maiores orichalcum pretiosius metallis omnibus fuit, Serv.); ahd. Glossierung wohl von der an aurum ‘Gold’ angelehnten lat. Nebenform aurichalcum beeinflußt (vgl. Langbroek, Amsterd. Beitr. 11,29 f.); zur Identität von aurichalcum u. Messing vgl. RGA 19,609, vgl. auch Ahd. Wb. 7,116 f. s. v. ôrkalc. Vgl. goldrôt.
roth Gl 4,257,1 s. zittaroh.
rothechal Gl 3,49,26 s. AWB [h]riotahhal. |
| |